78. rocznica wybuchu Powstania Warszawskiego

I w tym roku uroczystości z okazji Narodowego Dnia Pamięci Powstania Warszawskiego odbyły się pod pomnikiem Stargardzianie Ojczyźnie – w setną rocznicę odzyskania niepodległości. 1 sierpnia o godz. 17:00, czyli w godzinę „W”, w całym mieście zawyły syreny w hołdzie uczestnikom i ofiarom powstania.

Później odbył się apel pamięci zakończony salwą honorową. Następnie Andrzej Bierca z Muzeum Archeologiczno-Historycznego przedstawił odczyt historyczny nt. Powstania Warszawskiego (tekst – niżej). Z kolei stargardzki poseł Michał Jach przeczytał zebranym okolicznościowy list od ministra obrony narodowej. Później delegacje różnych środowisk złożyły pod pomnikiem wiązanki kwiatów.

Oprawę muzyczną uroczystości zapewnili Dorota Witkowska, Tomasz Witkowski i Tomasz Staniszewski.

Na koniec o 18:00 w kolegiacie rozpoczęła się uroczysta msza święta w intencji Ojczyzny i ofiar Powstania Warszawskiego.

W nawiązaniu do powyższych obchodów, w Stargardzie we wtorek (2.08.) można zobaczyć spektakl „A ponad ziemią z kulami latały brylanty. Rzecz o Krzysztofie Kamilu Baczyńskim”. Początek o 17:30 w Stargardzkim Centrum Kultury (Mała Scena, wejście od ul. Wojska Polskiego). Wstęp jest bezpłatny.

bk

fot. Bożena Kuszela

Narodowy Dzień Pamięci Powstania Warszawskiego 1 VIII 1944 – 1 VIII 2022

„Analizując Powstanie Warszawskie jako wydarzenie historyczne i jedną z wielu bitew żołnierza polskiego w toku II wojny światowej, należy podkreślić jej szczególne militarne, polityczne i moralne znaczenie dla dziejów Polski. Rozpoczęte 1 sierpnia 1944 r. i zakończone po 63 dniach krwawych walk powstanie wpisało się do kanonu polskich powstań narodowych oddziaływujących na kolejne pokolenia Polaków.

Wyczekiwane i wywołane przez dowództwo Armii Krajowej i władze Polskiego Państwa Podziemnego w celu wyzwolenia stolicy państwa polskiego spod niemieckiej okupacji w obliczu zbliżającej się od wschodu Armii Czerwonej. Miało trwać kilka dni.

Zatrzymanie się jednak sowieckiej ofensywy na przedmieściach warszawskiej Pragi i co za tym idzie brak realnego wsparcia ze strony „sojusznika naszych sojuszników” spowodowało przeciąganie się krwawych miejskich walk i ostateczne ich przerwanie – w dniu 2 października 1944 r. – układem o zakończeniu działań wojennych w Warszawie.

Wartym podkreślenia jest fakt, że była to jedyna bitwa w II wojnie światowej, w której wspólnie walczyli i ginęli żołnierze Polskiego Państwa Podziemnego (AK i inne formacje partyzanckie), żołnierze Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie (piloci samolotów dokonujących zrzutów z zaopatrzeniem dla walczących powstańców) oraz żołnierze 1. Armii Wojska Polskiego (formacji utworzonej w ZSRR w 1943 r.).

W toku walk poległo od 12 do 16 tys. żołnierzy powstania, przybliżona ich liczba dostała się też do niewoli. W trakcie walk zginęło od 150 – 180 tys. cywilów, z tej liczby 30% została zamordowana przez Niemców i ich sojuszników w masowych egzekucjach w pierwszych dniach sierpnia.

Upadek powstania oznaczał dla miasta zagładę, a dla jej mieszkańców exodus w nieznane.

Cywile, w liczbie około pół miliona, zostali zmuszeni do opuszczenia miasta. Duża ich część trafiła na tereny prowincji pomorskiej w tym i do Stargardu in Pommern jako robotnicy przymusowi III Rzeszy.

Zostali zatrudnieni przy pracach polowych w majątkach rolnych pod Stargardem lub w zakładach przemysłowych na terenie miasta. Jeszcze inni pracowali niewolniczo w cukrowni oraz cegielni w pobliskiej wówczas wsi Kluczewo (niem. Klützow). Spora też grupa powstańców trafiła do obozu dla robotników przymusowych pod obecną wsią Bielkowo i zmuszona została do pracy na terenie Torpedowni nad j. Miedwie (Torpedowaffenplatz Madüsee und Ausländerlager/Gemeinschaftslager Belkow).

Obchodzony w dniu dzisiejszym Narodowy Dzień Pamięci Powstania Warszawskiego jest przede wszystkim dniem zadumy nad ogromną liczbą ofiar tej krwawej batalii, oddaniem hołdu bohaterskim żołnierzom powstania, które zrodziło legendę wyrażającą ogromne przywiązanie Polaków do idei niepodległości w obliczu dwóch wrogich reżymów”.