Pokazać historię miasta przez obiekty sztuki w przestrzeni publicznej

W Stargardzie powstaną trzy szlaki historyczno-turystyczne, które będą upamiętniać: przełomowe wydarzenia z historii Polski; nieistniejące już, lecz istotne z punktu widzenia  historii Stargardu obiekty i miejsca; wybitne dla naszego miasta postacie.

Radni miejscy na wczorajszej sesji jednomyślnie przyjęli uchwałę w tej sprawie.

– Ta inicjatywa bardzo mi się podoba. Historia miasta powinna być eksponowana w przestrzeni publicznej. Jestem co do tego zgodny z mieszkańcami, muzealnikami i Towarzystwem Przyjaciół Stargardu. Chcemy, aby powstawały różnego typu obiekty sztuki wypełniające tę przestrzeń i skłaniające nas wszystkich do głębszej refleksji. Decyzja radnych pozwala nam na kontynuację prac nad tymi szlakami, co na pewno uatrakcyjni przestrzeń, ale przyniesie też walory edukacyjne – mówił prezydent Rafał Zając, dodając: – To wszystko po to, aby budować tożsamość lokalną, regionalną i narodową.

Przypomnijmy, że jeden tego rodzaju obiekt już w mieście jest. 5 maja 2013 roku przy ul. Chrobrego 13 odsłonięty został obelisk upamiętniający jedyny w przedwojennym Stargardzie katolicki kościół św. Józefa. Stoi on w miejscu, gdzie do 1945 roku znajdowała się ta właśnie świątynia.

Ocalić od zapomnienia

Listę kolejnych miejsc i obiektów, godnych upamiętnienia, przygotowało Muzeum Archeologiczno-Historyczne w Stargardzie. Roboczo przyjęto, że byłby to szlak „Ocalić od zapomnienia”:

– Apteka pod Lwem (ul. Grodzka 10 – narożnik ul. Grodzkiej i Mieszka I),

– kirkut (obok willi – dawne Liceum Katolickie, ul. Wojska Polskiego),

– rondela (na wale przy kościele św. Jana Chrzciciela – za parkingiem),

– Święty Duch i kaplice szpitalne (okolice kościoła Świętego Ducha),

– dom kata (ul. Kazimierza Wielkiego 9, nad kanałem Młyńskim),

– fizykat (budynek Urzędu Gminy Stargard – w części bliższej ul. Grodzkiej),

– teren dawnego grodu (okolice Baszty Białogłówki),

– klasztor augustianów (ul. Wita Stwosza – Szkoła Podstawowa Specjalna),

– synagoga (teren niezabudowany przy ul. Spichrzowej),

– Brama Świętojańska (okolice przejścia dla przechodniów pod Aleją Słowiczą),

– młyn miejski (wiadukt nad kanałem Młyńskim przy ul. Bolesława Chrobrego),

– lotnisko w Kluczewie (ul. Tańskiego).

Proponuje się, aby ww. miejsca oznaczone zostały za pomocą małych form przestrzennych – rzeźb gryfów o wysokości ok. 50-60 cm, przy czym każda rzeźba mogłaby być stylizowana lub wyposażona w atrybut w zależności od miejsca, które będzie oznaczane. Dodatkowo przy gryfach mogłyby znaleźć się tabliczki wyjaśniające, co to za miejsce/obiekt.

Zasłużeni dla miasta

Kolejny szlak, zaproponowany przez MAH, ma upamiętniać wybitne dla miasta postacie z przeszłości:

– Angelus ze Stargardu (XIV w., autor najstarszej kroniki Pomorza Zachodniego),

– Karstede (rodzina ludwisarzy, która w latach 1554-1628 prowadziła w Stargardzie warsztat odlewniczy dzwonów m.in. dla kościołów św. Jana i kościoła Mariackiego),

– David Herlitz (ur. 1557 – zm.1636, wszechstronnie wykształcony, jego pisma obejmowały teologię, matematykę, filologię, poetykę, filozofię, historię, historię sztuki, geografię, meteorologię i astronomię),

– Peter Groening (ur. 1561 – zm. 1631, burmistrz wielce zasłużony dla miasta, fundator Collegium Groeningianum),

– David Gilly (ur. 1748 – zm.1808, pełnił stanowisko krajowego mistrza budowlanego na Pomorze Tylne z siedzibą w Stargardzie, gdy tu mieszkał zaprojektował 15 domów mieszczańskich, nowy młyn miejski, nową Bramę Młyńską, uczestniczył w regulacji Iny),

– Otto Nicolai (ur. 1810 –  zm.1849, kompozytor i dyrygent, kształcił się w Collegium Groeningianum, pracował i koncertował w Berlinie, Wiedniu, Rzymie, w Wiedniu zapoczątkował istnienie jednego z najlepszych i najsławniejszych zespołów filharmonicznych świata – Filharmoników Wiedeńskich, autor opery komicznej „Wesołe kumoszki z Windsoru”, często odwiedzał Stargard, ciekawostką jest, że żył dokładnie w tych samych latach, co Chopin),

Heinrich Deneke (mistrz budowlany, architekt miejski Stargardu i powiatu szadzkiego, w latach 1905-1911 przeprowadził prace restauratorskie tutejszego kościoła Mariackiego, ponadto wybudował w Stargardzie: szkołę przy dzisiejszej ul. Limanowskiego, częściowo rzeźnię, wieżę ciśnień i wodociągi, prowadził prace przy Bramie Pyrzyckiej i wielu innych budowlach),

– Martin Wehrmann (ur. 1861 – zm. 1937, wybitny znawca dziejów Pomorza, w latach 1921-1926 dyrektor Gimnazjum Gröninga w Stargardzie, z miastem tym związał się do końca życia, za osiągnięcia w badaniu historii Pomorza otrzymał w 1931 r. tytuł dr. honoris causa Uniwersytetu w Greifswaldzie),

– Helena Żybułtowska (ur. 1898 – zm. 1959, żołnierz AK, po powstaniu warszawskim wywieziona wraz z córkami do Niemiec – do obozu w Stargardzie, po zakończeniu wojny pozostała tu, w latach 1945-1946 wiceburmistrz Stargardu, organizatorka placówek i organizacji oświatowych, opiekuńczych i kulturalnych, z jej inicjatywy utworzono dom dziecka, żłobek, bursę dla młodzieży szkolnej),

– do rozważenia jest, czy w ten sam sposób – co wyżej wymienionych – upamiętnić honorowych mieszkańców Stargardu.

Po analizie różnych lokalizacji uznano, że najciekawszym miejscem dla zachowania pamięci o wybitnych postaciach w minionych wiekach jest Park Batorego. Mogłyby tam się pojawić różne formy np. ławeczki pomnikowe jak też rzeźby naturalnych rozmiarów.

Istotne jest, że w tej części miasta realizowane są inwestycje mieszkaniowe. Nadanie temu obszarowi funkcji „parku sztuki” ma służyć integracji mieszkańców.

Kamienie milowe w historii Polski

Trzeci szlak to – tytuł roboczy – „Kamienie milowe w historii Polski”:

– 966 chrzest Polski,

– 1025 koronacja Bolesława Chrobrego,

– 1410 bitwa pod Grunwaldem,

– 1525 hołd pruski,

– 1569 unia lubelska,

– 1683 bitwa pod Wiedniem,

– 1791uchwalenie Konstytucji 3 Maja,

– 1918 odzyskanie przez Polskę niepodległości,

– 1939 wybuch II wojny światowej,

– 1945 zakończenie II wojny światowej,

– 1980 powstanie NSZZ Solidarność,

– 1989 koniec rządów komunistycznych w Polsce.

Proponuje się, aby ten szlak o walorach edukacyjnych zlokalizowany był w okolicy pomnika Stargardzianie – Ojczyźnie.

Realizację wszystkich szlaków poprzedzą poszukiwania zewnętrznych źródeł finansowania tych przedsięwzięć oraz przygotowania wytycznych do konkursów na opracowanie ich koncepcji.

oprac. bk

fot. Maciej Kuszela/archiwum

Polub nas na Facebooku

•